Салавей: «Падлізванне» да таварыша Сі»

Паводле пастановы Мінздароўя, медустановы Беларусі ад 7 ліпеня могуць закупляць лекі ў Кітаі без рэгістрацыі на тэрыторыі нашай краіны. Пры ўдзеле ў працэдурах закупак пастаўшчыкі мусяць толькі прадстаўляць копіі экспартных сертыфікатаў і сертыфікатаў аб рэгістрацыі медыцынскіх вырабаў у КНР.

Такі ж рэгламент ужо дзейнічае ў дачыненні да лекаў з ЕС, Расіі і ЗША — іх можна закупляць без афіцыйнай рэгістрацыі ў нашай краіне, аднак яна мусіць быць распачатая.

А летась пачалі дзейнічаць спрошчаныя правілы дзяржрэгістрацыі кітайскіх БАДАЎ, медпрэпаратаў і методык па лячэнні — дзеля «папулярызацыі і даступнасці» гэтых прэпаратаў і паслуг для беларусаў.

Ці гэта добра, калі на беларускім рынку з’явіцца больш разнастайных лекаў, ці працэдура іх праверкі — важнае звяно ў ланцугу, якое нельга прапускаць? Дэталі і перспектывы такога рашэння Филин абмеркаваў з лекарам, намеснікам прадстаўніцы АПК па сацыяльнай палітыцы Станіславам Салаўём.

— Задумка ў тым, каб можна было пачаць выкарыстоўваць лекі, і паралельна весці працэс іх легалізацыі ў краіне, — тлумачыць медык. — І хоць дадаецца, што такі ж парадак дзейнічае адносна лекаў з ЕС і ЗША, гэта нельга разглядаць як аднолькавыя факты.

Суразмоўца нагадвае выпадак з 2018 года, калі ў Ганцавіцкім раёне прышчэпка карэйскай вакцынай «Эўпента» выклікала анафілактычы шок у немаўля, і тое памерла. Тады быў вялікі скандал у сувязі з тым, што вакцына яшчэ не прайшла афіцыйную рэгістрацыю ў Беларусі, а ўжо масава выкарыстоўвалася. Але ж паўднёвакарэйскія сертыфікаты якасці і дазвол на імпарт яна мела. Ці змяніла б нешта дадатковая праверка ў Беларусі?

— З майго пункту гледжання, беларуская экспертыза пад крылом Мінаховы здароўя — гэта прафанацыя, — зазначае Станіслаў Салавей. — Бо мы помнім, што ў Мінздароўя «ад кавіду ніхто не загіне», «кавід лякуе рак», «уздыму пнеўманій у Беларусі няма» і г.д. У чым сэнс давяраць экспертызе гэтага ведамства, калі няма даверу да яго самога, да той інфармацыі, што яно выдае?

Так што беларуская экспертыза — проста карупцыйны механізм, механізм бюракратычных перашкод. Мы кажам, што будзем правяраць лекі, якія атрымалі сертыфікацыю Еўрапейскага Звязу ці ЗША, прайшлі магутную экспертызу і было пацверджана, што гэтыя лекі добра працуюць.

Але што датычыцца Кітая, ёсць некалькі момантаў, якія ў мяне выклікаюць пытанні.

Па-першае, кітайская медыцынская статыстыка, як і беларуская, мае прыкметы маніпуляцыі. Нягледзячы на тое, што ў КНР вельмі добрая навука, яны маюць развітую сучасную медыцыну — але былі выпадкі, калі кітайская традыцыйная медыцына, якая правяралася ў Кітаі, дэманстравала эфектыўнасць, але такія ж самыя даследаванні, праведзеныя не ў Кітаі, чамусьці не паказвала такога ж эфекту.

Таму ёсць падставы меркаваць, што кітайскую статыстыку фальсіфікуюць — то бок, гаворка не пра ненаўмысныя памылкі, а ўсвядомленыя маніпуляцыі.

І дзе гарантыя, што кітайскія лекі працуюць сапраўды так, як гэта апісана?

А другі момант — некалькі гадоў таму ў Кітаі ўзмацнілі адказнасць за выраб кантрафактных лекаў. Гэта вельмі трывожны знак. Калі змянялася заканадаўства, значыць, існуючае не спрацоўвала, і быў запыт ад праваахоўнікаў ці ад дзяржавы, каб больш жорстка адсочваць і караць за кантрафакт. То бок, дзе гарантыя, што мы не атрымае кантрафактную партыю лекаў з Кітая?

Таму тыя кітайскія лекі, якія ўжо атрымалі ліцэнзію ў ЕС — не бачу ніякіх праблем, каб іх купляць і выкарыстоўваць без беларускай экспертызы. У іншым выпадку, на маю думку, варта пачакаць і набываць толькі тое, што і еўрапейскія краіны набываюць для сваіх грамадзян.

Лекар дадае, што беларускае міністэрства аховы здароўя — гэткая «дзяржава ў дзяржаве», якая павінна і кантраляваць, каб насельніцтва атрымлівала якасныя лекі, і пры тым спрыяць вытворчасці і продажу айчынных лекаў (нават калі тыя саступаюць па карысці замежным аналагам) — а гэта цалкам рознаскіраваныя задачы.

Калі паўстане пытанне, больш давяраць кітайскаму Мінздароўя і іхнім лекам ці нашым — па шчырасці, я аддам перавагу Кітаю. Бо такой колькасці хлусні, на якой лавілі беларускіх чыноўнікаў, Кітай пакуль што не выдае.

— Але ж калі ў цэлым кітайскія лекі неблагія, то чаму мы не закуплялі іх раней у вялікай колькасці, ці справа проста ў лагістыцы і санкцыях, і не было такой патрэбы?

— Думаю, гэта just business. Калі ўзяць, умоўна, «нашыя» лекі — беларускія, расійскія, украінскія (хоць апошнім я веру трошкі больш), мяркую, пацыент не будзе вельмі выбіраць паміж беларускім і ўкраінскім прэпаратам. Назва знаёмая, напісана на зразумелай мове, цана даступная — і добра.

Далей усё, што ідзе з Еўропы. Таксама хворы, хутчэй за ўсё, не будзе асабліва перабіраць, ці вытворца Латвія, ці Швейцарыя: з Еўропы — падыдзе.

І, нарэшце, Азія: Індыя, Пакістан, Кітай. Тут, на маю думку, будзе працаваць пытанне цаны: што таннейшае, тое лепш і куплю. Бо і там, і там вытворчасць можа быць добрая, цалкам магчыма паставіць умоўна завод Bayer у Індыі і працаваць па еўрапейскіх умовах, і якасць лекаў будзе нямецкая — але падсвядома людзі будуць глядзець, вытворчасць якой краіны, і гэта адыгрывае пэўную ролю ў пытанні выбару і даверу.

Таксама важна разумець, што ёсць арыгіналы і джэнэрыкі. Другія заўжды таннейшыя, і мы краіна, якая карыстаецца  якраз джэнэрыкамі, бо арыгіналы вельмі дарагія.

Бяда ў тым, што нашым грамадзянам не даюць выбару, і калі выходзіць беларускае, мы забараняем закупкі імпартнага, бо трэба прадаваць больш свайго. І рэч не ў якасці, беларускія лекі, якімі мы карысталіся ў шпіталях, нараканняў не выклікалі.

Аднак калі ёсць толькі гэта ці толькі тое — ужо колькі разоў былі гісторыі: нешта ламаецца ў ланцугу паставак, і пэўныя лекі проста знікаюць з аптэк.

Чаму цяпер стаўка на Кітай? Лічу, гэта проста «падлізванне» да таварыша Сі. Хоць цяпер пра прасоўванне кітайскай традыцыйнай медыцыны сталі гаварыць менш, больш навінаў пра абмен досведам і навучанне сучасным медыцынскім тэхналогіям.

І гэта няблага, бо ў Кітаі вельмі моцная навука, там ёсць, чаму павучыцца. Аднак, паўтаруся, менш рызыкоўны для нас варыянт — выбіраць еўрапейскія ці ліцэнзаваныя ў Еўропе прэпараты.